Begin jaren ‘90 werd in de regio gestart met selectieve inzamelingen aan huis.
In 1992, met het eerste Milieuconvenant tussen het Vlaams Gewest en de gemeenten, kozen de aangesloten gemeenten voor de inzameling van de “droge recycleerbare fractie”. Dat betekende dat er geen gft zou worden ingezameld (zoals in een gft-regio), maar droge fracties zoals metalen, papier, karton en plastics. Tegelijkertijd moest het groenafval worden ingezameld op de recyclageparken en het thuiscomposteren worden bevorderd. De huidige IVAREM-regio werd toen een “groenregio”.
Sinds die periode organiseert de intercommunale de aankoop van compostvaten en compostbakken voor thuiscomposteren. Bijkomende ondersteuning gebeurt sinds 1997 door compostmeesters waarvoor de intercommunale de nodige opleidingen organiseert in samenwerking met VLACO, de Vlaamse Compostorganisatie. Het thuiscomposteren blijft een succes bij gezinnen die over de nodige ruimte beschikken.
Vanaf 2000 wordt de compostscholenactie intergemeentelijk ondersteund.
Met het nieuwe Lokaal Materialenplan (2023-2030) vervalt de opdeling in gft- en groenregio’s
Waarom een veralgemeende gft-inzameling?
De basis om de gft inzameling te veralgemenen ligt bij de goedkeuring van de “European Green Deal”.
De "European Green Deal" is een ambitieus en baanbrekend initiatief van de Europese Unie om de klimaatverandering aan te pakken en Europa te transformeren in een klimaatneutrale en duurzame samenleving. Het doel van de Green Deal is om Europa tegen 2050 het eerste klimaatneutrale continent ter wereld te maken.
De European Green Deal omvat een breed scala aan maatregelen en initiatieven om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen, de biodiversiteit te beschermen, de circulaire economie te bevorderen en de duurzame ontwikkeling te stimuleren. Naast andere belangrijke doelen zal de European Green Deal dus ook de overgang naar een circulaire economie bevorderen, waarbij de nadruk ligt op het verminderen van (rest)afval, hergebruiken en recyclen van grondstoffen.
Daarom blijft er een belangrijke focus op selectieve inzamelingen in het Lokaal Materialenplan en verdere inspanningen worden noodzakelijk geacht om de vooropgestelde afvaldoelstellingen, gelinkt aan het Vlaamse energie- en klimaatplan 2021-2030, te bereiken. Studies hebben aangetoond dat een veralgemeende selectieve inzameling van gft-afval in Vlaanderen in bakken het grootste reductiepotentieel biedt voor het huisvuil. Bovendien kent het inzamelscenario met bakken gecombineerd met voorvergisting en nacompostering ook de grootste milieubaat.
Beschrijving aanbod IVAREM
IVAREM biedt de gemeenten de mogelijkheid om een bevoegdheidsoverdracht te verlenen wat betreft het inzamelen, transport, voorbehandeling en verwerking van gft-afval.
Gezinnen zullen de kans krijgen om hun gft-afval aan te bieden. Deze aanbieding van gft-afval is geen verplichting voor de gezinnen. Zij kunnen er ook nog altijd voor opteren om thuis te composteren en/of tuinafval naar het recyclagepark te brengen.
Het voorstel bevat standaard een tweewekelijkse inzameling aan huis in containers en/of een inzameling via brengpunten waar dit aangewezen blijkt.
Gezinnen die dit wensen zullen kunnen kiezen tussen 2 formaten van container: 40 liter of 140 liter.
De specifieke en praktische modaliteiten zullen in overleg met alle betrokken gemeenten later bepaald worden.
Op 26 mei 2023 heeft de Vlaamse regering het Lokaal Materialenplan (Uitvoeringsplan huishoudelijk afval en gelijkaardig bedrijfsafval 2023-2030) goedgekeurd. Dit Lokaal Materialenplan wordt bij de Europese Commissie neergelegd als het afvalbeheerplan en als preventieprogramma zoals bepaald in artikels 28 en 29 van de Europese kaderrichtlijn afvalstoffen (richtlijn 2008/98/EG - EU 2018/851). Dit betekent dat het plan moet voldoen aan een reeks voorwaarden van de kaderrichtlijn.
Een belangrijk element in de Europese kaderrichtlijn is de verplichting voor de lidstaten om vanaf 1 januari 2024 bioafval aan de bron te scheiden. De verplichting voor de burgers en bedrijven wordt verankerd in het Lokaal Materialenplan 2023-2030 en vertaalt dit naar de praktijk wat betreft de implementatie van de selectieve inzameling van het huishoudelijk bioafval door de lokale besturen.
Het Materialendecreet van 23 december 2011 betreffende het duurzaam beheer van materiaalkringlopen en het besluit van de Vlaamse Regering van 17 februari 2012 tot vaststelling van het Vlaams Reglement voor het duurzaam beheer van materiaalkringlopen en afvalstoffen (VLAREMA), geeft nadere uitvoering aan het Materialendecreet.
Regelgeving: zorgplicht
Het artikel 26 van het Materialendecreet bepaalt dat de ophaling van huishoudelijk afval valt onder de gemeentelijke zorgplicht en wordt bijgevolg bij gemeentelijk reglement geregeld.
Met de goedkeuring van het Lokaal Materialenplan 2023 – 2030 legde de Vlaamse regering ook de modaliteiten vast waaraan een gft-inzameling en verwerking moet voldoen.
Op basis van deze definitieve modaliteiten kan de intercommunale (na een beheersoverdracht) de zaken definitief uitwerken.
Het Lokaal Materialenplan 2023 – 2030 voorziet en verplichte invoering van inzameling en verwerking van gft-afval tegen 1 januari 2024, met de mogelijkheid om een gemotiveerde aanvraag tot uitstel in te dienen. Dit eventueel uitstel kan nooit langer zijn dan 2 jaar.
Reeds omwille van praktisch zaken (aankoop vrachtwagens, uitzetten van containers, bijkomend personeel, brede communicatiecampagne, ...) kan de implementatie in de IVAREM-regio ten vroegste starten in het najaar van 2024. De invoering van de inzameling en verwerking van gft-afval moet afgerond zijn in de loop van 2025 want ten laatste op 1 januari 2026 moet elk gezin de kans krijgen om zijn gft-afval gescheiden aan te bieden.
De gemeente Berlaar zal op datum van de gemeenteraadsbeslissing haar beheersrechten met betrekking tot de opdracht “inzameling, transport, overslag, voorbehandeling en verwerking van GFT-afval” overdragen aan IVAREM tot en met 25 april 2039.
De gemeente verleent IVAREM het mandaat om een gemotiveerde aanvraag tot uitstel van de selectieve inzameling en verwerking van gft-afval in te dienen bij OVAM.
Deze beslissing zal ter kennisgeving worden overgemaakt aan IVAREM.