De “Buurtweg nr. 13 Gemeente Berlaar, Atlasgemeente Berlaar” (Hierna BW nr. 13 genoemd) bestaat in de huidige situatie uit de straten Hemelshoek en Welvaartstraat, de overgang tussen beide straten gebeurt op het kruispunt met de Brandestraat. De buurtweg verbindt de Aarschotsebaan en Berlaar Centrum (thv de Misstraat aan de vrije basisschool).
Hemelshoek&Welvaartstraat (BW nr. 13) is gecategoriseerd als lokale weg type III subtype B (=erftoegangsweg - landelijke weg en/of fietsweg). Hoewel een landelijke weg, kent Hemelshoek relatief veel ‘langsbebouwing’, met een uitgesproken landelijk of open karakter. De weg sluit noordwaarts aan op de kom van Berlaar. Langs de Hemelshoek liggen drie bushaltes, waarvan één al jaren niet gebruikt wordt. Verder speelt de weg geen rol voor het openbaar vervoer. Specifieke bepalingen voor erftoegangswegen in buitengebied melden dat de hoofdfunctie van de weg bestaat uit toegang geven tot de aanpalende percelen en het ontsluiten van het buitengebied voor (recreatief) fietsverkeer. Er wordt in dit kader ook vaak gesproken van “een landelijke weg” en/of “een fietsweg”.
Daarnaast is de voorliggende buurtweg aangeduid als een onderdeel van een BFF (bovenlokale functionele fietsroute) en zorgt voor de verbinding tussen de Aarschotsebaan (N10) en het centrum van Berlaar nabij de gemeentelijke basisschool. Vanuit het mobiliteitsplan wordt dan ook het belang onderstreept van deze route voor woon-schoolverkeer.
Het uitwerken van een BFF beoogt de volgende doelstellingen:
1. · Een verhoging van de subjectieve en objectieve verkeersveiligheid voor de fietser en andere zwakke weggebruikers.
2. · Een beïnvloeding van het verplaatsingsgedrag per fiets (aanmoediging).
3. · Een toename van het aantal woon-school- en woon-werk-verplaatsingen per fiets.
4. · Een betere verbinding van de verschillende dorpskernen per fiets.
5. · Een complementariteit tussen recreatieve en functionele fietsroute-netwerken. De belangrijkste uitgangspunten hierbij zijn:
1. · Herstel van evenwicht tussen de verschillende categorieën van verkeersdeelnemers
2. · Aanpassing van de snelheid van gemotoriseerd verkeer waar nodig
3. · Bescherming van de zwakke weggebruiker
4. · Inpassen van de maatregelen in zijn ruimtelijke omgeving
Het huidige gebruik van het voorliggende segment van de buurtweg is echter ingevuld als “gewone” weg, waarbij de rijbaan bestaat uit een betonverharding met een breedte van 5,00m. In het segment tussen de N10 en de Welvaatstraat/Kruispunt met de Brandestraat bevinden zich langs weerzijde grachten en bermen, zodus is er in de huidige toestand van dit segment nog geen veilige fietsinfrastructuur aanwezig. Vanaf de Welvaartstraat, aan de pare huisnr. zijde, (voorbij het te wijzigen segment) ligt er in de noordelijke richting wel een fietspad waar fietsers op een veilige manier hun traject kunnen verderzetten.
Tussen 2013 en 2016 werden minstens 6 ongevallen gemeld waarbij in 2 gevallen een fietser betrokken was en lichamelijke schade werd vastgesteld. In de zijstraten werden nog eens 13 ongevallen gemeld.
Gelet op de functie van BW nr. 13 als functionele lokale fietsroute, het beleid inzake de aanmoediging van fietsverkeer dat werd uitgeschreven in het goedgekeurde gemeentelijk mobiliteitsplan van 22 december 2014 en de vaststelling dat fietsers vandaag deze route niet veilig kunnen gebruiken, wil de gemeente Berlaar een fietspad aanleggen langsheen BW nr. 13.
De doelstelling mbt tot de verdere ontwikkeling van “BW nr. 13” is een volwaardig en veilig fietspad conform de richtlijnen van het “Vademecum Fietsvoorzieningen” te construeren vanuit de dorpskern tot aan de N10 (dwz over de hele lengte van de buurtweg) en hierbij zoveel mogelijk rekening trachten te houden met de bestaande situatie in de Welvaartstraat. Op deze manier kan het te realiseren fietspad aansluiten op de bestaande fietsinfrastructuur in de Welvaartstraat.
In Hemelshoek geldt een snelheidsregime van 70km/h "buiten de bebouwde kom", ter hoogte van het kruispunt met de N10 (Aarschotsebaan) geldt een snelheidsregime van 50km/h. Op de grens met de Welvaartstraat gaat het regime over in 50km/h "buiten de bebouwde kom". Door middel van een verkeerstelling werd de verkeersintensiteit bepaald op 1668 personenautoequivalent per dag (pae/dag) waarvan 7-8% uit "zwaar" verkeer bestaat. Er werden bovendien ook piekwaardes van ca. 90 gemotoriseerde voertuigen en ca. 35 fietser per uur waargenomen in beide richtingen. Snelheidsmetingen geven een beeld van de werkelijk gereden snelheid en komen tot een percentiel snelheid van v85 = 72km/h.
Bij de afweging of de aanleg van fietspaden verantwoord is, wordt er klassiek rekening gehouden met de aanwezigheid van druk en/of snel gemotoriseerd verkeer. Dit gegeven is immers bepalend voor de omvang van het gevaar voor fietsers. De motiveringsnota bevat de nodige gegevens om deze afweging te maken: recente verkeerstellingen geven een beeld van de drukte van het wegverkeer en van de gereden snelheid. De intensiteiten zijn 1668 pae als dagpiek tijdens de getelde periode en een V85 van 72 km/u. De vergelijking met de richtlijnen uit het vademecum fietsvoorzieningen leert dat bij deze intensiteiten en snelheid de aanleg van fietspaden altijd nodig is.
Verder werd ook de afweging tussen enkel- en dubbelrichtingsfietspaden op correcte wijze gemaakt. Bij de enkelrichtingsfietspaden wordt geopteerd voor smalle tussenbermen tussen het nieuwe fietspad en de (smalle) rijweg. Waardoor het ontwerp niet bepaald "future proof" is. Dat is bij het dubbelrichtingsfietspad wel het geval: bij de inplanting van de langsgracht tussen het fietspad en rijweg voorziet men immer -zeer terecht- een extra veiligheidsstrook t.o.v. de rijweg. Bovendien zijn voor een dubbelrichtingsfietspad minder innemingen nodig. Het belangrijkste argument als onderbouwing voor de keuze voor een dubbelrichtingsfietspad aan de kant van de pare huisnummers is de continuïteit met het deel binnen bebouwde kom (Welvaartstraat).
De huidige breedte voorzien tussen de rooilijnen voor dit segment van BW nr. 13 volstaat niet voor de realisatie van het gekozen profiel. De gemeente besluit daarom na beraadslaging dat de breedte van de buurtweg gedeeltelijk dient gewijzigd te worden.
De nieuwe rooilijnen in voorliggend dossier worden daarom voorlopig vastgesteld voor het hoofdtracé van de Hemelshoek, gaande van de Aarschotsebaan (N10) tot en met het kruispunt van de Hemelshoek, Brandestraat en de Welvaartstraat. Er worden geen nieuwe rooilijnen bepaald in “zijarmen” van Hemelshoek.
Voor de aanleg van het fietspad binnen de nieuwe rooilijnen is een onteigening noodzakelijk van de stroken van percelen die zich binnen de nieuwe rooilijnen zullen bevinden maar die op heden niet in eigendom zijn van de gemeente. In voorliggend dossier wordt daarom een voorlopig onteigeningsbesluit vastgesteld.
De omschrijving van de onroerende goederen die dienen onteigend te worden ter realisatie van het project wordt opgenomen in de onteigeningstabel op het onteigeningsplan (voorwerp van de onteigening). Het onteigeningsplan wordt als bijlage toegevoegd aan dit besluit en maakt er integraal deel van uit.
De onteigenende instantie is de gemeente Berlaar. De gemeente is op grond van artikel 6 Vlaams Onteigeningsdecreet bevoegd om tot onteigening over te gaan.
Artikel 7 Vlaams Onteigeningsdecreet is de rechtsgrond voor deze onteigeningen. Er is geen specifieke rechtsgrond voorhanden om tot onteigening over te gaan in functie van de realisatie van een rooilijn van een gewijzigde buurtweg of ter realisatie van een fietspad. De gemeenten kunnen, indien geen specifieke rechtsgrond bestaat, op grond van artikel 7 Vlaams Onteigeningsdecreet tot onteigening overgaan in de gevallen waarin ze oordelen dat de onteigening noodzakelijk is voor de uitwerking van de infrastructuur of het beleid inzake de gemeentelijke aangelegenheden.
Huidige onteigeningen zijn noodzakelijk voor de uitwerking van zowel de (fiets)infrastructuur als het gemeentelijke beleid inzake mobiliteit. Uit de projectnota, die wordt toegevoegd als bijlage bij dit besluit en er integraal deel van uitmaakt, blijkt dat de gemeente verschillende alternatieven heeft overwogen voor de uitwerking van de fietsinfrastructuur langsheen BW nr. 13. Het gekozen profiel werd, onder meer, weerhouden omdat er slechts minimale innemingen nodig zijn. Toch kan dit profiel enkel gerealiseerd worden door middel van de onteigening van een strook langsheen BW nr. 13. De gemeente oordeelt daarom dat de voorgenomen onteigeningen noodzakelijk zijn voor de uitwerking van haar infrastructuur. Bovendien zijn de voorgenomen onteigeningen ook noodzakelijk voor het realiseren van het gemeentelijk mobiliteitsbeleid. Het mobiliteitsplan bevestigt dat het aanleggen van fietspaden langs de bovenlokale functionele fietsroutes in functie van de verkeersveiligheid een doelstelling van de gemeente is (Mobiliteitsplan versie 22 december 2014, p. 31 e.v.). Het is niet mogelijk het fietspad aan te leggen zonder de voorgenomen onteigeningen. De gemeente oordeelt daarom dat de voorgenomen onteigeningen noodzakelijk zijn voor de uitwerking van haar gemeentelijk mobiliteitsbeleid.
Het onteigeningsdoel van algemeen nut is het verhogen van de verkeersveiligheid, het voorkomen van verkeersongevallen en het promoten van duurzame mobiliteit. Hemelshoek is onderdeel van een bovenlokale functionele fietsroute. Het gaat hier over een functioneel routenetwerk omdat het betrekking heeft op de zgn. "functionele" verplaatsingen (werken, onderwijs volgen, winkelen...) en niet op het fietsen als ontspanning. Dit concept dient als toetsingskader voor de bestaande en geplande (wegen)infrastructuur. Op dit ogenblik beantwoordt de bestaande infrastructuur in het projectgebied echter nog niet aan de noodzakelijke comfort- en veiligheidsvereisten om te fietsen. Vanaf de Aarschotsebaan tot aan de Welvaartstraat is er immers geen enkele fietsinfrastructuur aanwezig.
De aanleg van een fietspad is nodig om de verkeersveiligheid op deze route voor alle weggebruikers te verhogen en in het bijzonder voor de fietsers (zie motiveringsnota). Het aanleggen van fietspaden langs de bovenlokale functionele fietsroutes in functie van de verkeersveiligheid is een doelstelling van algemeen nut die de gemeente reeds heeft onderschreven in haar mobiliteitsplan (versie 22 december 2014, p. 31 e.v.). Het mobiliteitsplan bevestigt bovendien dat het uitbouwen van fietsvoorzieningen tot doel heeft een duurzame mobiliteit te promoten. Het promoten van duurzame mobiliteit is eveneens een doelstelling van algemeen nut die door de voorgenomen onteigeningen wordt nagestreefd.
De onteigeningen zijn nodig voor de aanleg van een fietspad ter verhoging van de verkeersveiligheid. Uit de gegevens opgenomen in de motiveringsnota blijkt duidelijk dat verkeersveiligheid, in het bijzonder de veiligheid van fietsers, problematisch is in het projectgebied. De aanleg van een fietspad, en dus de onteigeningen ter realisatie van dat fietspad, zijn noodzakelijk om verdere ongevallen te voorkomen. De realisatie van het onteigeningsdoel, het verhogen van de verkeersveiligheid, is dus noodzakelijk.
De gemeente dient eigenaar te zijn van de onroerende goederen om er een fietspad op aan te leggen, de aanleg kan niet door minder ingrijpende maatregelen bereikt worden. Indien zou blijken dat met bepaalde eigenaars geen minnelijk akkoord zou bereikt kunnen worden over de eigendomsoverdracht, zullen de onroerende goederen die voorwerp uitmaken van het onteigeningsplan gerechtelijk moeten onteigend worden. De onteigening is noodzakelijk als middel.
De aanleg van een fietspad wordt in het vademecum fietsvoorzieningen steeds noodzakelijk geacht voor straten waar de maximumsnelheid hoger ligt dan 50 km/uur, de projectnota toont verder aan waarom de aanleg van dit wegprofiel nodig is. Er werd gekozen voor een dubbelrichtingsfietspad om het aantal innemingen te beperken. De kant van de weg werd gekozen in functie van de aansluiting op het bestaand fietspad in de Welvaartstraat. Door dezelfde kant te kiezen wordt het aantal oversteken beperkt. Het dubbelrichtingsfietspad wordt 2,50 meter breed en zal door een tussenstrook van 1 meter gescheiden worden van de weg, dit zijn de minimale breedtes voor een dubbelrichtingsfietspad zoals bepaald in het vademecum fietsvoorzieningen 2014.
Het is onmogelijk het fietspad in een andere straat aan te leggen om de doelstelling te realiseren, zeker nu BW nr. 13 deel uitmaakt van het bovenlokaal fietsroutenetwerk. De te onteigenen onroerende goederen die werden opgenomen in het onteigeningsplan zijn noodzakelijk het voorwerp van de onteigening.
Wet op de buurtwegen van 10 april 1841; Gemeentedecreet van 15 juli 2005;
Besluit van de Vlaamse Regering van 20 juni 2014 tot vaststelling van nadere regels voor de organisatie van het openbaar onderzoek inzake buurtwegen;
Vlaams onteigeningsdecreet van 24 februari 2017; Onteigeningsuitvoeringsbesluit van 27 oktober 2017.
Administratieve Fase
Het college van burgemeester en schepenen onderwerpt de beraadslaging over de wijziging van de buurtweg, het ontwerp van gemeentelijk rooilijnplan en het voorlopig onteigeningsbesluit met al haar bijlagen aan een openbaar onderzoek. Krachtens artikel 1§6 van het besluit van de Vlaamse Regering van 20 juni 2014 tot vaststelling van nadere regels voor de organisatie van het openbaar onderzoek inzake buurtwegen worden het rooilijn- en het onteigeningsplan aan hetzelfde openbaar onderzoek onderworpen.
De gemeenteraad beraadslaagt conform de Wet op de buurtwegen van 10 april 1841 definitief binnen zestig dagen na het einde van het openbaar onderzoek over de wijziging van de buurtweg en stelt in voorkomend geval het gemeentelijk rooilijnplan definitief vast. De definitieve beraadslaging en, in voorkomend geval, het definitief vastgestelde rooilijnplan worden aan de deputatie bezorgd. De deputatie beslist binnen de 90 dagen na ontvangst van de beraadslaging van de gemeenteraad.
Het college van burgemeester en schepenen stelt conform het Vlaams Onteigeningsdecreet van 24 februari 2017 desgevallend het definitief onteigeningsbesluit vast binnen een termijn van 90 dagen na het einde van het openbaar onderzoek.
Het openbaar onderzoek
De gemeenteraad heeft bij besluit van 12 februari 2019 het aangepast rooilijnplan en onteigeningsplan voorlopig vastgesteld voor Buurtweg nr. 13 , Gemeente Berlaar, Atlasgemeente Berlaar – Hemelshoek
Overeenkomstig de bepalingen van het besluit van de Vlaamse Regering van 20 juni 2014 tot vaststelling van nadere regels voor de organisatie van het openbaar onderzoek inzake buurtwegen en het onteigeningsuitvoeringsbesluit van 27 oktober 2017, heeft de gemeente Berlaar aan de bevolking meegedeeld dat een openbaar onderzoek, de commodo et incomodo, werd ingesteld betreffende het gedeeltelijk wijzigen van buurtweg nr. 13, Gemeente Berlaar, Atlasgemeente Berlaar en dit tussen de Aarschotsebaan (N10) tot en met het kruispunt Brandestraat-Hemelshoek-Welvaartstraat.
Het dossier, opgemaakt overeenkomstig de wettelijke bepalingen ter zake en goedgekeurd door de gemeenteraad in zitting van 12 februari 2019, omvatte de beslissing van de beraadslaging omtrent het voornemen om een buurtweg gedeeltelijk te wijzigen alsook de daarbij horende planmatige voorstelling van het voorlopig vastgestelde ontworpen rooilijn- en onteigeningsplan,
Het openbaar onderzoek liep gedurende een termijn van 30 dagen, van 8 maart 2019 tot en met 6 april 2019.
Tijdens het openbaar onderzoek lag het dossier ter inzage bij de gemeentelijke dienst Openbare Werken (via onthaal, Markt 1, 2590 Berlaar, tijdens de openingsuren of na afspraak) en op www.berlaar.be/openbare-onderzoeken. Standpunten, opmerkingen en bezwaren kunnen tijdens het openbaar onderzoek kenbaar gemaakt worden aan de gemeente. Dit kan tot en met de laatste dag van het openbaar onderzoek per aangetekende zending of volgens afgifte tegen ontvangstbewijs aan het onthaal van het gemeentehuis (Markt 1, 2590 Berlaar).
Er werden 5 bezwaarschriften ingediend.
De gemeenteraad heeft kennis genomen van de volledige bezwaarschriften en van hun volledige inhoud.
Het bezwaar met betrekking tot innemingen nr. 30 en 31.
De bezwaarindiener is van oordeel dat de gemeente onvoldoende rekening houdt met de bestaande toestand op deze percelen, onder meer omdat de inneming tot tegen de haag en toegangspoort of met inbegrip van de bestaande afsluiting en de aangelegde haag.
De gemeenteraad is van oordeel dat de vereiste inneming in eerste orde moet worden beoordeeld t.a.v. de noden van het algemeen belang, in dit geval de vereiste breedte om een veilig en goed bruikbaar fietspad aan te leggen. In het kader van de actuele mobiliteitsproblemen wordt immers iedereen aangemoedigd minder de wagen en meer alternatieve mobiliteitswijzen – en middelen aan te wenden, zoals de fiets. De gemeente wil deze tendens zo goed mogelijk ondersteunen. Het argument dat de in te nemen strook te dicht bij een haag of poort komt, of zelfs de haag of poort begrijpt, is niet van aard om de breedte van de voorziene strook te beperken. De bezwaarindiener gaat uit van een grondwettelijk principe van maximale eigendomsbescherming. Dit principe is de gemeente niet bekend. Wel kent de gemeenteraad artikel 16 Grondwet en artikel 1 van het eerste aanvullend protocol van het EVRM. In het licht van het nagestreefde doel van algemeen belang, lijkt de breedte van de strook evenredig en verantwoord. De bezwaarindiener meent dat er een probleem van verkeersveiligheid zou onstaan wegens de nabijheid van de haag. In dit verband verwijst de gemeenteraad nog naar het gemeentelijke reglement administratieve sancties waarin wordt bepaald dat hagen of afsluitingen die het zicht op de openbare weg belemmeren moeten worden beperkt in hoogte. De overgang van het privaat perceel naar de openbare weg en de zichtbaarheid daarbij is in de eerste orde een verantwoordelijkheid van de eigenaar en gebruikers zelf. Wat de onteigeningsnoodzaak betreft meent de gemeente dat de breedte van het fietspad zo algemeen mogelijk moet worden aangehouden om de veiligheid van de fietsers te garanderen en een intens en comfortabel gebruik door fietsers toe te staan. Er is in deze gekozen voor een dubbelrichtingfietspad dat evident zo algemeen mogelijk breed genoeg moet zijn. Er is ter plaatse voldoende ruimte. Er is geen sprake van ruimtegebruik ter hoogte van de betreffende innemingen. De argumentatie van de bezwaarindiener aangaande het alternatief van infiltratieriolering is dan ook niet aan de orde. Er is geen sprake van enige schending van het gelijkheidsbeginsel van burgers voor openbare lasten. Bezwaarindieners menen dat het zuinigheidsbeginsel een minder verregaande inneming kan verantwoorden. De gemeenteraad meent dat dit niet aan de orde is, gelet op de prioritaire keuze die de gemeenteraad wil maken met name om een veilig en voldoende breed fietspad te creëren dat duurzaam en lang gebruikt kan worden. De gemeenteraad neemt overigens akte van de bereidheid van de bezwaarindieners om mee te werken aan de inrichting van een meer verkeersveilige omgeving. De gemeenteraad brengt nog in herinnering dat het gelijkheidsbeginsel mogelijk maakt dat verschillende omstandigheden verschillend worden benaderd of behandeld, in de mate waarin de verschillen voor de behandeling ook daadwerkelijk relevant zijn. Het bezwaar is niet gegrond.
Het bezwaar met betrekking tot inneming 1A.
De bezwaarindiener vraagt dat ter hoogte van het perceel 674A2 een onderbreking in de groenhaag wordt voorzien, ter ontsluiting avn dit perceel achteraan. De gemeenteraad kan hiermee instemmen. Het plan wordt op dat punt aangepast.
Het bezwaar met betrekking tot inneming 36
De bezwaarindieners vragen dat aan de overzijde van de straat een spiegel wordt gemonteerd om de uitkijk op de openbare weg en zichtbaarheid te verhogen. De gemeenteraad is bereid om aan deze vraag tegemoet te komen, gelet op de specifieke omstandigheden ter plaatse, zoals beschreven in het bezwaarschrift.
Het bezwaar drukt overigens een zorg uit aangaande de uitvoering van graafwerken en het feit dat de woning niet op een fundament is opgericht. Welnu, dit betreft een uitvoeringsaspect en houdt geen verband met de verbreding of inneming op zich.
Het bezwaar met betrekking tot innemingen 43 en 44
Dit bezwaar heeft betrekking op de inplanting van het pompstation. Deze inplanting valt in beginsel buiten het bestek van deze procedure, met name rooilijnplan en het onteigeningsplan. Het bezwaar is derhalve ongegrond.
De gemeenteraad stelt na beraadslaging het rooilijnplan tot gedeeltelijke wijziging van buurtweg nr. 13, gelegen te Berlaar, Atlasgemeente Berlaar definitief vast. Zoals te zien op de uittreksels uit de atlas der buurtwegen en op de rooilijn- en onteigeningsplannen met innemingstabel van landmeter Pieter Van Turnhout [LAN161698] io ARCADIS nv/sa dd. 27-10-2017 met als titel "Wijziging buurtweg Nr. 13 Hemelshoek in Berlaar in atlasgemeente Berlaar" Index/Rev 3 dd. 19-10-2017" blad 1 tot en met 5. in bijlage van dit besluit.
De gemeenteraad stelt het definitief onteigeningsbesluit vast, inclusief de projectnota in bijlage van dit besluit, de motiveringsnota in bijlage van dit besluit en de onteigeningsplannen met innemingstabel van landmeter Pieter Van Turnhout [LAN161698] io ARCADIS nv/sa dd. 27-10-2017 met als titel "Wijziging buurtweg Nr. 13 Hemelshoek in Berlaar in atlasgemeente Berlaar" Index/Rev 3 dd. 19-10-2017" blad 1 tot en met 5, in bijlage van dit besluit.
Het college van burgemeester en schepenen wordt gevraagd minnelijke onderhandelingen, met het oog op de nodige grondinnames, met de te onteigenen personen of instanties verder te zetten conform de bepalingen opgenomen in het Vlaams Onteigeningsdecreet van 24 februari 2017 en desgevallend de onteigeningsprocedure te starten zo de onderhandelingen niet tot een minnelijke regeling leiden.